شعر چکل

شعرچکل استاد محمد علی کاظمی (شیروین) از دیار بنافت ، بخش دودانگه ساری

 

دومبه چکل ته حال کار خوار هسته		شاه سنگ بن هندا کولک جار هسته
نروخرو  وا دارنه و دیار هسته		گلر د په یخچال هدار هسته
سنگسر و شهمیرزاد و باره کو		سیو کوه و نیزوا کوه و هیکو
کمر پشت و دهمیون و انارم		گوگلی و تلاجیم و اسبه رو
ارمون ته ریگ چشمه بچا او		ته پائین همندی گالش گو
کتل تش چرک چیرک سر شو		چند خارک ،خسته تن ره کرده خو
هر وره که هارشن ته جان جانه		ته جان ، جان چکل چنده جوانه
اینور ویشه ، اون ور همند مرتع		فریم ته دامن روزی رسانه
شروین خوانه ته وسته قصه باره		طوری جه حرف سر دوسته باره
نواجش بیهله گوش مجی لا		حسنی ناره هر آنچه هسته باره
ته خوب دوندی اما چتی گت بیمی		تیسا په لینگ وشنا بتیم دئیمی
یا کل چو یار ، یا گوک وه خال چیمی		از خورد بکی کار دله گت بیمی
خالک گوک لنسه ونه مار		خالک وچه ، چو جه بیه تیمار
ننا سازکتین و ببا هیمه چو		انده زونه امه زهله بوره مار
بی زهله وچه ره کی نزنده کار		ارباب و کدخدا، جاندار، پاکار
هر کس راست بئیبو صوی جمندر		اماره تا نماشون ورده بیغار
پی یردل خشه پسر بیه مرد		حرف اشنا وچه آ خوار و اهل درد
کل خشاله که گی کل در شوپه		دیگه ندونده نوکر نونه مرد
ارباب و کدخدا هم بینه نوکر		وشون هم داشتنه شه جه آقاتر
اما جه عاشقی دل باد بداهن		چشمه سر یار دوش آفتو هدائن
نصف شو پرچیم و لوش  ببپرستن		نومزه بازی هاکردن  دگرستن
هولایتی  یار چشه  خش هدائن		دستمال  بئیتنا آینه هدائن
صواحی کار نماشون غصه بار		همش در فکر شیمی کی ومبی پول دار
غزل ره بشورم هاکنم تیمار		شه زن بیارم بوم عیال وار
عروسی کردمی با قرض و قوله		کاوی و بز کوله تا طلا کوله
همه ره کوشتمی آبرو نشوئه		د روز نیه امه دوش دیه جوله
بعد از بیست سال که دهیمی قراری		سی فرسخ راه پیاده شیمی ساری
امه مزد  انده نیه تا بووشه		رشتی علیجه و قند و گرماری
قراری و، قراری و، قراری		امه لامیزه بن نون بیغاری
د سال سربازی هم  ونه خرشی		قراری نونه امجه کناری
بنافت جه تا فریم توری دوستن		نماشون سر دواره دگر دستن
کلک و پرچم سر بپرستن		نومزه بازی هاکردن دگردستن
اتا گتا همه خورد و بی شلوار		اتا سر و همه کندس ولیک خوار
اتا خش و باقی صد غصه بار		سوار  اتا باقی بینه چار بدار
میرزا علی گوخسه و کلوا نون		تلم بن صف کشینه کیجائون
قد بلند، دیم اسبه،جفت چش سیو		دل تپ تپ ، اتا کچه آش و دو
مرس کلا وشونه دوش و پر دو		بتج بتج تا سنگده یکه دو
نا وشونه کار معلومه نا اقبال		سر و دوش جه کشنه هیمه و خال
یا گندم جار یا گرس جار یا تیل چال		یا دشت سر یا هیمه بن تیل چال
پیله بی نون بوشه ایمون نخوانه		سفره تیسا بوشه مهمون نخوانه
تیم جار بختن و شاه خو بدیئن		کلوم حیون خوانه انسون نخوانه
اما جا خواستمی که جائی بوشه		فراخ نوه اتا کرک کلی بوشه
خنده و خشالی قصر سازنه		برمه جا ونه پیت کلی بوشه
قهرمون داشتمی اما کشتی گیر		اگر مشتی بیبو آخر خرده تیر
همه در بدر و سلاب و اسیر		نادون گت بیمی نادون هم بیمی پیر
چپون له له زوئه تا دل نترکه		گالش کلی دائه تا روز بگرده
لیلی جان و کتولی و امیری		دست به دست دانه تا برمه دگرده
بی خود نیه همه جا چشمه دارنه		زیارت سر جه او سر در ایارنه
دئیه روز هرچه برمه بسوته		بمرده روز گل بن چش چه وارنه
چه شوهائی مثل مر سیو بیه		اتا ستاره هم آرزو بیه
چکل دنیا نه سر دانه نه سامون		انسون دنیا امبی میرمبی حیوون
امه کار بدتر از پریم قرون		اما گج هستمی وه بیه بد نوم
مرس سی شلک الآن گت بیه		بلند بینه کلفت، ابر جه رد بیه
قدیم آدما هم گرد بئینه		خشی بورده و اسا شه درد بئینه
اتا روز گوتنه مه جان زنا		چوسی شیه به اسب و خر ورزا
تا بوردی چش بزنی عمر تمومه		سر و پوست گل بن ماچکل شومه
مردی زن ورنه و زنا هم شی کنده		هندا سال نئیه نوم ته گومه
چکل ته حال خوار و مه حال نخاره		ته ور آفتاب ، اینجه وارش باره
اتول سواری و شق شق دمتن		دست اش دشمن و ازال بیکاره
چکل هر وقت پلنگ انه ته کلدوش		قرنه کنده صحرا ره ترس گرنه دوش
مال و مالدار جه ورنه حواس و هوش		مه شعر بی صدا بخون وهاده گوش
گتی نا به قد و نا قد و قرنه		گت اون هسته که خورد دست ره گرنه
اگر ترس بداهن گتی ایارنه		موزی دار گت هسته موزگله یارنه
سه گسفنک کیجا قلعه و سر چک		گسفند چرا بوردن اون چک تک
اون پوست کلا بورده شاپو بموئه		اون لمچوخا بورده پالتو بموئه
چرم شره بورده شبر و بموئه		جان چپق بورده اشنو بموئه
کلز و لاک و لاکچه کهنه بیه		پلاستیک همه جه سر تر بهیه
مکتب شوها گت بهینه و با سواد		منم فراوان و دلیل داد و بیداد
وقتی وچه پیر جه گرنه ایراد		آخوند احمد ره دیگه کی کنده یاد
آخوند احمد ره خامبه یاد ها کنم		فاتحه جه وره دلشاد ها کنم
چکل وسته من چنده بسروئم		سر و دل ره چنده ناخن بکوئم
دل دیم ره چنده دندون بجوئم		تک ره میم هاکنم و لال بووئم
چکل اون سالها بورده و دیگه ننه		او که پیشی شونه پشت نشنه
اگر چه پیرون دل خله ونه		همه حسنی بیه دل ره خش انه
زمستون گرس شله و ترشی آش		دهم روز پلا بن گسفند لاش
محرم بمو بو رخت کردنه علم		برنجی بوق جه مردم ره کردنه جم
کت کته بینه صفدر عموی جمع		سیو کتری جه چائی کردنه دم
هرکه مزدیر بیبو دوش گیته علم		آقا سلام شیمی تا تپوک دم
شاه سلام و آقا سلام گوتمی		سلام دامی  علم سر بیهه خم
سید اسمل حسین حسین خوندسته		زیارت سر دسته اتی موندسته
فاتحه ره سید میرعماد خوندسته		عربی ره و چنده خوار دونسته
پیر مردها تکیه دله سه به چار		یا صحبت کدخدا یا میرشکار
اتی چپق اتی کشینه سیگار		میرزا عیسی گپ زوئه چنده خوارخوار
اون که سینه صدا هدا بو خوار خوار		جلو دیه باقی ره زوئه کنار
عروسی روز سرنا دایره دمبک		لوتی گیته دارون چرخ زوئه پشتک
نواب خاله مجمه گیته شه تک		شاه وزیر کا جم وچون خردنه کتک
میوه روش بموبو اما گیتمی پر		اتی قه کردمی ماره سر و ور
قیمت دونه و میوه برابر		مارون دونه دانه میوه دوش سر
میوه ره گاز زومی با فنی زک		اتی پیله اتی دست و اتا تک
بی مار گس  اینگو آ چش پر اسری		وچون شه نیم خرد ره دانه ونه تک
چکل ته دل سر چند تا ستاره		اسپهبد مرزبون ته یادگاره
ونه حرف سخن دنیا ره مشته		بنوشتن و بهشتن چنده خواره
آدم یک روز انه یک روز هم شونه		میان این د روز چند تا مقومه
مقوم ورگ و مرو گسفن و گو		مقوم آدم هم در گپ گوته
اگر گوم بهلم گوم خدایی		میون نوم و گوم نیرم جدائی
روات پل خراب از کار دنیا		همیشه زندوئه شیخ بهائی
جان چکل ته زا زکا جگردار		شیر نر و پلنگ سون و تفنگ دار
دومبه چکل طالب تره یاد انه		ته جان گوش هندا ونه داد انه
ونه زاری بلبل ره فریاد انه		بعد طالب کی چکل جه شاد انه
چکل وقتی ته تن کل بز لو شونه		ته پهن سینه جه اشکارگو شونه
بهار انه تنش عطر و بو شونه		عسل ماز شهدسته از کندو شونه
سلک ته دامن دله خو شونه		چپون لله زنده و غم فرو شونه
گالش گو دوشنه شیر افتو شونه		گو شیر دله کولک بو شونه
گوک په چو خزنه برمه جه خو شونه		مختاباد پیر وونه چش سو شونه
چتر بزه عاروس رخت او شونه		دوماد تور کله دوش چک لو شونه
ابر دل گیرنه ونجه او شونه		کوه ره ورف پوشنه صحرا خوشونه
الآن هسته بهار پنجاه و چار		ته در قاف و من اینجه میون غار
که دشت شیر نر بیئه بیکار		اشکم مزدی وچون نسته کمبه کار
رفقون همه شون هستنه سوار		جواب سلام ره ندنه خوار خوار

می ترسم از بعضی آدمها

آدمهایی که امروز دوستت دارند و فردابدون هیچ توضیحی رهایت می کنند...

آدمهایی که امروز پای درد دلت می نشینند و فردا بیرحمانه قضاوتت می کنند ...

آدمهایی که امروز لبخندشان را می بینی و فردا خشم و قهرشان ...

آدمهایی که امروز ...

قدرشناس محبتت هستند و فردا طلبکار محبتت ...

آدمهایی که امروز با تعریف هایشان تو را به عرش می برند و فردا سخت بر زمینت می زنند ...

آدمهایی که مدام رنگ عوض می کنند ...

امروز سفیدند، فردا خاکستری، پس فردا سیاه ...

آدمهایی که فقط ظاهرا آدمند ...

چیزی هستند شبیه مداد رنگی های دوران بچگی مان !!

هر چه بخواهند می کشند ...

هر رنگ که بخواهند می زنند ...

منبع : jomalatenab.mihanblog.com

ولیک (زالزالک وحشی)

زالزالک در جنگل های دهستان بنافت به وفور وجود دارد و بسته به رنگ میوه « سرخ ولیک » و  «سیاه ولیک » نامیده می شود. فصل شکفتن گلها بهار است و فصل رسیدن میوه ها اواخر شهریور است .این گیاه درمناطق جنگلی استان مازندران با نام های متفاوت وجود دارد. 

خواص زالزالک ( ولیک )

به طور کلی خواص میوة ولیک ( زالزالک وحشی ) را ضد‌ کمی ویتامین C، ملین، مقوی معد‌ه، مفتح و بازکنند‌ة گرفتگی‌ها و محرک می‌د‌انند‌.

زغال میوة ولیک (میوه را می‌سوزانند‌ که زغال شود‌) یک زغال گیاهی بسیار مفید‌ است و برای معالجة سوءهاضمه و به خصوص برای بند‌ آورد‌ن اسهال خیلی نافع است.

د‌ر هند‌وستان عصارة آبی میوة ولیک ( زالزالک وحشی ) را به عنوان مقوی برای تقویت قلب می‌خورند‌ و برای معالجة بیماری‌های ارگانیک و فونکشنال قلب نظیر د‌یس پنوئا (تنگی نفس که ناشی از ضایعات قلبی باشد‌) و هایپرتروفی (بزرگ شد‌ن قلب)و ضعف قلب تجویز می‌شود‌.

حکمای طب سنتی ایران، ولیک ( زالزالک وحشی ) را از نظر طبیعت سرد‌ و خشک می‌د‌انند‌ و از پوست د‌رخت به عنوان تب‌بر استفاده می‌کنند‌. به طور کلی، د‌م کرد‌ة گل‌های ولیک ( زالزالک وحشی ) و یا گرد‌ گل خشک شد‌ة آن به مقد‌ار پنج تا هشت گرم د‌ر روز برای ضعف

قلب، آنژین، ورم آئورت، اختلالات عصبی از جمله نگرانی، بی‌خوابی، سرگیجه، احساس صد‌ا د‌ر گوش و نظایر آن مفید‌ است.

د‌ر فرانسه یک قاشق سوپ‌خوری گل ولیک ( زالزالک وحشی ) را د‌ر یک فنجان آب جوش د‌م می‌کنند‌، و تا سه فنجان از آن را د‌ر روز به عنوان ضد‌ اسپاسم، رفع‌کنند‌ة بی‌خوابی و ناراحتی‌های د‌وران یائسگی می‌خورند‌.

در دهستان بنافت میوه ولیک عمدتا به صورت خام مورد استفاده قرار می گیرد . اما عده ای از خانم های اهل ذوق بنافت از میوه ولیک جهت درست کردن مربا بهره می برند.

روستای جورجاده

روستای جورجاده در دهستان بنافت ، بخش دودانگه شهرستان ساری واقع شده است. این روستا با روستاهای ولیکچال ، جیجاد و پاجی هم مرز است. راه دسترسی به آن از دو طریق صورت می پذیرد:

 1- ساری ، سد سلیمان تنگه ، فریم شهر ، جورجاده ( مسافت 77 کیلومتر).

 2- ساری ، قائم شهر ، پل سفید ، سنگده ، پاجی ، جورجاده  ( مسافت 115کیلومتر).

اماکن دیدنی روستای جورجاده  :

1- چشمه سی رم  ؛ این چشمه در قسمت شمال غربی روستای جورجاده در دل جنگل های سر به فلک کشیده قرار دارد. در سنوات گذشته اطراف این چشمه گالش های منطقه از جمله مرحوم دوستعلی توکلی به شغل دامداری مشغول بودند. اما در حال حاضر خبری از گالش ها نیست. در اطراف روستا چشمه های دیگری هم وجود دارد که آب این چشمه ها بسیار کم می باشند.  

2- آسیاب ها و دنگ های آبی که در حاشیه ی رودخانه جنب روستا قرار داشتند. در حال حاضر خبری از رودخانه و آسیاب و دنگ های آبی نیست . بنا به گفته یکی از اهالی این آسیاب ها در حدود چهل سال است که به مرور تخریب شده اند و جای خودشان را به شالی کوبی داده اند. نام بعضی از آنها عبارت است از : اسیو پیش – خاتون خاله اسیو – حسینعلی اسیو

3- تپه های سرسبز و املاک کشاورزی که اطراف روستا را احاطه کرده اند. نام بعضی از تپه ها و املاک عبارتند از : اسف ، تپه باستانی قله(ghale) - تپه گرد قول –  گت قله((gate ghale - آهی سر – نسوم – چالاهه – موزی بن – پی نسوم -  مله پشت -  اونگه خل - جیرملک  

4- اماکن زیارتی:

 الف – امامزاده درویش : این امامزاده در قمست بالا دست روستا واقع شده است.

ب -  امامزاده محمد : این امامزاده در داخل محل واقع شده است.

5- یکی از ویژگیهای مهم این روستا وجود درختان تنومند گردو و خرمالو در حاشیه روستا و اطراف زمین های کشاورزی اهالی است.

شغل مردم جورجاده :

 الف ) دامداری سنتی

 ب) کشاورزی : به دلیل وجود سرما در منطقه بنافت اهالی جهت کشت شالی به جلگه فریم عزیمت می کنند. متاسفانه کشت دیم از قبیل گندم ، جو و ارزن از رونق افتاد. اخیرا عده ای باغات گردو ،سیب و درختان سیاه ریشه احداث نموده اند.

ج) عده ای هم بازنشسته شرکت چوب فریم و ذوب آهن زیراب هستند.

توجه : بنده این اطلاعات را از چند نفر از ریش سفیدان محل کسب نموده ام چنانچه اطلاعات درج شده اشکال یا ایرادی دارد در بخش نظرات منتظر ارشادات و راهنمایی های شما عزیزان مخصوصا اهالی محترم جورجاده هستم.

                                                        

اماکن دیدنی مازندران(آبشار سنگ نو)

 اماکن دیدنی مازندران(آبشار سنگ نو)

 آبشار سنگ نو بهشهر با حضور گروه کوهنوردی اورشمک بنافت

آبشار سنگ نو در قسمت جنوبی شهر بهشهر واقع شده است. حدودا سه کیلومتر تا شهر فاصله دارد. آب آبشار از طریق چشمه های کف رودخانه تامین می شود.

جهت رسیدن به آبشار از مسیر صخره ای رودخانه برزو می توانید به آن برسید. در مسیر آبشارهای کوچکی وجود دارد که زیبایی خاصی به رودخانه بخشیده اند. آبشار اصلی در داخل یک فرورفتگی بزرگی قرار گرفته است طوری که اطراف آن را صخره های سنگی فرا گرفته اند. بالای دیوار صخره ای درختانی مانند راش ، ممرز و انجیلی همانند یک چتر بزرگ مانع ورود نور آفتاب به محوطه آبشار می شوند. همین امر خنکای زیر آبشار را دو چندان کرده است. حال زمان آن فرا رسیده است تا در سایبان درختان بنشینی و با مشاهده رقص آب آبشار و شنیدن موسیقی دلنوازش (شر شر آب) از خنکای محیط و نسیم خنک و ملایم حالی ببری تا خستگی زندگی روزمره و گرمای طاقت فرسای تابستان را از تنت بزدایی.

بنده پیشنهاد می کنم مسیر رفت را از طریق رودخانه و مسیر برگشت را از راه جنگلی که در قسمت غرب آبشار وجود دارد طی کنید. در راه برگشت بعد از عبور از جنگل زیبا وارد جاده خاکی می شوید. دو طرف جاده مملو از بوته های تمشک و درختان انار است که همانند دیواری باغات و زمینهای کشاورزی کنار جاده را در برگرفته اند. (دیدن آنها خالی از لطف نیست) 

جیرک جیرک ها هم رسم مهمان نوازی را خوب ادا می کنند. برایت سمفونی گوش نوازی می نوازند و شما را تا فراش محله بهشهر بدرقه می کنند.

 

چشمه آب معدنی سورت

چشمه های باداب سورت

باداب ترجمه‌ی تحت‌اللفظی واژه‌ی مازندرانی «وا او» می‌باشد. وا یعنی باد که یکی از معانی آن در زبان مازندرانی درد رُماتیسم است. ( مثلا می گویند:« فلانی ره باد گرنه» یعنی فلانی دچار درد رماتیسم است) این درد با آب معدنی درمان می‌شود.  او به معنی آب می باشد. بنابراین باداب یعنی آبی که به وسیله آن درد رماتیسم درمان می شود. همچنین می توان باداب را آب همراه با گاز ترجمه نمود.

سورت به تندی وتیزی ، حدت ، شدت ، سطوت و هیبت معنا شده است. درنتیجه باداب سورت یعنی چشمه ای که آب آن دارای خاصیت درمانی بسیار بالایی در جهت درمان دردهای رماتیسمی مردم بوده است.

چشمه‌های باداب سورت واقع در استان مازندران، شهرستان ساری، بخش چهاردانگه، دهستان پشتکوه، روستای ارست و در ارتفاع 1840متری از سطح دریا  قرار دارد. این چشمه ها در ایران بی نظیر هستند و تنها در چند کشور دیگر تا حدی شبیه باداب سورت وجود دارند.

 چشمه‌های باداب سورت شامل دو چشمه با آب‌های کاملاً متفاوت از لحاظ رنگ، بو، مزه و حجم آب است. چشمهٔ پر آب دارای آب بسیار شور و دارای استخری با قطر حدود ۱۵ متراست. اب چشمه از دل  استخر به بیرون می جوشد. در این قسمت عمق آب بسیار زیاد است ولی اطراف آن عمقش کمتر است. این چشمه به خاطر داشتن نمک زیاد برای درمان درد های رماتیسمی مفید و در فصل تابستان جهت شنا کردن مناسب است.ضمنا در فصل زمستان به دلیل شور بودن آب سطح آن یخ نمی بندد.

 چشمه دوم که در بالادست و شمال غربی این چشمه قرار دارد، ترش مزه و دارای آبی به رنگ قرمز و نارنجی است که از دل صخره به بیرون می جوشد. در اطراف چشمه کمی رسوب آهن نشسته‌است. جریان آب‌های رسوبی و معدنی این چشمه‌ها طی سال‌ها، در شیب پایین دست کوهستانی خود، صدها طبقه و ده‌ها حوضچه بسیار زیبا به رنگ‌های نارنجی، زرد و قرمز در اندازه‌های مختلف پدید آورده‌است. این طبقات و حوضچه‌ها در واقع جاذبه اصلی و ویژگی منحصر به فرد چشمه‌های باداب سورت است. زیبایی این طبقات و محل ویژه قرارگیری چشمه در دامنه کوهستان و چشم اندازهای اطراف به ویژه درختچه های زرشک وحشی و جنگل های سوزنی برگ ارتفاعات بالاتر تحسین برانگیز است.

بنا به گفته بومیان منطقه در این مجموعه چشمه آب بی مزه در قمست بالادست چشمه ترش وچشمه آب شیرین در قسمت غربی به فاصله صد متری مجموعه قرار دارد.  

چشمه‌های باداب سورت در سال ۱۳۸۷ به عنوان دومین اثر طبیعی ملی ایران ثبت شد.

ما که نهایت لذت را از این مجموعه بی نظیر برده ایم. شما هم می توانید با اندک هزینه ای از سورت زیبا دیدن کنید.

 

الزی سیر کوهی

سیر کوهی یا والک

نام مازندرانی :  الزی

نام علمی : Allium ursinum L 

 نام انگلیسی :  Board-leaved Garlic، wild Garlic

الزی گیاهی است شبیه پیاز با دانه ها و گل سفید رنگ این گیاه به صورت خود رو در جنگل های استان های شمالی ایران می روید. الزی  بسیار ملایم ‌تر و شیرین ‌تر از سیر معمولی است و بیشتر مصرف دارویی دارد. سه ویژگی مهم الزی عبارتند از :  1- بوی سیر و پیاز می دهد 2-  اغلب دارای دو برگ دراز نوک تیزاست 3-  دارای دمبرگ است .

 اهالی دهستان بنافت در فصل بهار به مناطق مرطوب و سایه ای جنگل ها و بیشه ها می روند و اقدام به چیدن این گیاه می کنند. و از آن به عنوان سبزی در برنج ، آش و همچنین به صورت سبزی خوردن یا سالاد استفاده می کنند.

این گیاه را برای فصول دیگر به دو روش فریز کردن و یا خشک کردن می توان  نگهداری کرد.خشک کردن آن حتما باید در سایه صورت پذیرد.

تذکر مهم : نمونه غیر خوراکی الزی یا سیر کوهی بسیار شبیه خودش  است. معمولا الزی غیر خوراکی  بسیار تلخ و نسبت به الزی خوراکی برگ هایش پهن تر است. در بنافت به آن الزی مار یا الزی ماره می گویند.

خواص و اثرات دارویی الزی

1- الزی برای  تصلب شرایین، اسهال، اتساع روده ای، آنفلوانزا، برونشیت، بیماری اسهال خونی از نوع آمیبی و سیاه سرفه کاربرد دارد.

2- خوردن آن تنفس را آسان و تنگی نفس را درمان مى کند.

3- مداومت در خوردن الزی سبب ریزش موى سفید و در آمدن موى سیاه به جاى آن می شود. این خاصیت به علت داشتن فلز منگنز است که در آن زیاد بوده و عامل سیاهى موى بدن انسان مى باشد

4- مصرف گیاه سیر کوهی یا الزی باعث کاهش قند و پیشگیری از افزایش فشار خون در مبتلایان به دیابت می ‌شود.

5- این گیاه ضد عفونى کننده ی قوى است؛ به هضم غذا کمک مى کند و ضد کرم معده و کرم کدو است.

6- تسکین دهنده ی درد روماتیسم ، سیاتیک و نقرس مى باشد.

7- میوه ی سیر کوهی یا الزی بسیار خنک و ضد رطوبت بدن است و راه ورود میکروب ها را به عروق مى بندد و از خونریزى و فساد خون جلوگیرى کرده و رقت خون را درمان مى کند.

8- ملین و اشتهاآور بوده و ادرار را زیاد مى کند.

9- شربت الزی براى مبتلایان به تب و آبله مرغان و سرخک بسیار مفید است. غرغره ی جوشانده ی آن براى درمان دردگلو و آنژین سود فراوان دارد.

10- سکنجبین میوه آن خنک کننده بوده و براى رفع یرقان و التهاب صفرا و کبد سودبخش است.

11- به صورت موضعی برگ های له شده ی آن را می توان برای از بین بردن آبسه و کورک به کار برد.

12- مالیدن عصاره میوه ى الزی جهت زخم هاى آبدار و چرکى نافع بوده، آن ها را خشک مى کند و گل آن نیز همین خاصیت را دارد.

13- جویدن برگ الزی جهت ورم لثه و رفع بى حسى آن مفید مى باشد. جوش هاى دهان را از بین مى برد و بوى بد دهان را برطرف مى نماید.

14- گل الزی اسهال را بند مى آورد و ضماد برگ آن بر روى دکمه بواسیر خونى نافع است.

15- نوشیدن جوشانده ى ریشه ی الزی علاوه بر بند آمدن اسهال، سنگ کلیه و مثانه را خرد مى کند.

استاد محمدعلی کاظمی سنگدهی

استاد محمد علی کاظمی متخلص به « شروین» بیستم اردیبهشت سال 1330 در روستای سنگده واقع در دهستان بنافت بخش دودانگه شهرستان ساری متولد شد و  در سال 1354 موفق به دریافت فوق لیسانس مهندسی برق از دانشکده فنی تبریز گردید.

ایشان آثاری زیادی را مکتوب نموده است که به صورت تیتروار می توان موارد زیر را نام برد :

1-      موریانه ها از درون می تراشند ، سال  1368

2-      - سال های تبعید در خانه 63 تا 72 ( خاطره نویسی)

3-      - ذوالفقار کربلا- سال   1373     

4-      « عالم دوم »  در مورد مسائل فوق طبیعت و متافیزیک ، سال 64-65

5-       دو کتاب معروف وی « دائره المعارف سادات » و « نخبگان میانه هرم » است که بیش از یک دهه نگارش آن به طول انجامید.

6-      در سال 54 حماسه منظوم « چکل»  را سرود و آنقدر بر جامعه مازندرانی و اهالی هنر تاثیر گذاشت که بسیاری استاد را با نام « چکل » می شناسند  .

7-    « تاریخ منظوم مازندران » ( در قالب مثنوی حماسی و هم وزن عروضی شاهنامه ) در سال 55 

8-        کتاب طنز  "ایمان بیاوریم به طبیبان عصر خویش "

9-       آدم ها در زمستان ، آیینه های شکسته و ...

یکی از آثار ماندگار استاد کاظمی منظومه چکل می باشد که به زندگی روستا نشینان مازندرانی در گذشته نه چندان دور پرداخته است . در درون همین اشعار پیامهایی بس مهم نهفته است که قابل تامل می باشد . به نظر حقیر استاد چون اشعار چکل را به زبان خودمانی و به دور از تکلف سروده است ایشان را در نزد اهالی مازندران خصوصا مردمان دهستان بنافت دوست داشتنی کرده است . بنده بارها در همایش های پاسداشت بنافت به وضوح مشاهده کرده ام وقتی استاد اشعارش را برای حاضرین قرائت می کند همگی با جان و دل به سروده هایش گوش فرا می دهند و این امر موید گفته های  بنده می باشد.

 

کشاورزی در بنافت

 بنده احساس می کنم نسل نوجوان و جوان حتی بسیاری از جوانانی که در روستاها سکونت دارند از نحوه کشت گندم و جو به صورت سنتی اطلاعات کمی دارند بنابراین لازم دانسته ام اطلاعاتی را هر چند ناقص به علاقمندان ارائه کنم تا از سخت کوشی گذشتگان آگاهی یافته و قدر نعمات خداوندی را که در حال حاضر خیلی راحت به دستمان می رسد بدانیم.

در دهه های گذشته مردم دهستان بنافت اقدام به کشت گندم، جو و ارزن (گورس)می کردند. متاسفانه و به دلایل گوناگون در حال حاضر به ندرت این کار صورت می گیرد. از گندم برای تهیه نان و از جو و ارزن بیشتر برای خوراک دام و طیوراستفاده می کردند.

نحوه کشت گندم و جو:

ابتدا اهالی محل با همکاری یکدیگر با ساخت چپر(پرچیم) اقدام به محصور کردن زمینهای زراعتی می کردند (معمولاً با شاخه های درختان جنگلی مانند راش (مرس) و ممرز چپر درست می کردند) در اواخر تابستان و اوایل پاییز زمین را بوسیله خیش(جت وازال)که توسط دو راس گاو نر(ورزا) کشیده می شد شخم می زدنند. پس از مدتی بذر را درون کیسه مخصوص (دوشتره)می ریختند و اقدام به بذرپاشی می کردند در همین راستا شخصی را به عنوان دشت بان (دشت ون) و شخص دیگری را به عنوان شکاربان (میراشکار)انتخاب می کردند وظیفه دشت بان محافظت از مزارع بود تا حیواناتی مانند گاو گوسفند وارد مزارع نشوند چنانچه چپر به دلایلی خراب می شد اقدام به ترمیم آن می کرد.

شکاربان وظیفه داشت شبها در اطراف مزارع دور بزند تا جلوی ورود خوکها را از طریق شلیک گلوله تفنگ شکاری و به هلاکت رساندن آنها به داخل مزارع جو و گندم بگیرد.دشت بان و شکاربان برابر قرارداد سهم خودشان را در پایان فصل زراعی در زمان خرمن کوبی از کشاورزان دریافت می کردند.

در فصل بهار مخصوصا در ماههای اردیبهشت و خرداد کشاورزان شب ها به کمک شکاربان می رفتند که در اصطلاع روستایی به آنان شوپه گر می گفتند. شوپه گرها با فریادهایشان (کلیّ) حیوانات وحشی را از اطراف مزرعه دور می کردند.

« شوپه گر فریا پیته گندم جار                 تا صبح کلیّ داهه مه دل تنگ هایته »

فصل درو جو و گندم اواخر خرداد و اوایل تیر بود درو معمولا به صورت دستی و بوسیله داس (دره) انجام می شد سپس ساقه های گندم را به صورت دسته های کوچک (کسو) در می آوردند و آن ها را روی هم قرار می دادند (کوله) بعد از پایان درو دسته های گندم و جو را در یک مکان مناسب روی هم قرار می دادند و به صورت یک برج در می آوردند.(وامبار، بنه کوپا)سپس نه الی دوازده حفره به عمق چهل سانتیمتر در زمین می کندند و ستون های چوبی بلند (دقاله)را داخل آن قرار می دادند و روی آن را بوسیله چوب و شاخه های درختان پوشش می دادند.و بوسیله یک چوب بلند (کرسخ) دسته های گندم یا جو را روی آن به صورت منظم می چیدند و شبیه یک برج بلند درست می کردند(دارکوپا) و روی آن را کاملا می پوشاندند تا آب داخل آن نفوذ نکند.

« ویشه جه گیتنه دقاله لوچو         کر ره کوپا زونه مه دل تنگ هایته »

چون در گذشته مردم برای نگه داری گندم یا جو و کاه انبار نداشتند بنابراین از این روش برای نگه داری آذوقه خود و احشامشان استفاده می کردند.هر وقت نیاز به گندم یا جو داشتند خرمن درست می کردند یعنی زمین را صاف و خالی از هرگونه گیاه می کردند سپس اقدام به کوبیدن گندم یا جو بوسیله اسب یا قاطر می کردند. کاه را بوسیله یک چوب بلند که قسمت جلویی آن دو شاخه بود (لفا) از گندم جدا می کردند و بوسیله یک پارو بلند (فیه)گندم را به هوا داده تا خرده های کاه از محصول جدا شود سپس محصول را بوسیله یک ظرف چوبی (کیل لاک) پیمانه می کردند و داخل خورجین بزرگی (گوال) می ریختند و با اسب یا قاطر به منزل حمل می کردند ضمنا کاه را بوسیله یک تور دست باف بزرگی که از پشم بز درست شده بود(ونده) با اسب یا قاطر به پشت بام طویله (کلوم) انتقال می دادند تا در فصل زمستان برای خوراک دام مورد استفاده قرار گیرد به کسانی که اسب یا قاطر را همراهی می کردند چا بیدار می گفتند.

« ونده و گوال ره کردنه اسب بار       چا بیداری وسته مه دل تنگ هایته »

                                                            

رودخانه شیرین رود

شیرین رود با حضور گروه کوهنوردی اورشمک دادوکلا

منطقه تفریحی گردشگری شیرین رود در استان مازندران ،شهرستان ساری ، بخش دودانگه ، روستای خرم آباد واقع شده است. راه دسترسی به آن آسفالت می باشد. فاصله آن تا مرکز بخش دودانگه 12 کیلومتر می باشد.

راههای دسترسی به شیرین رود:

۱- ساری، جاده دودانگه، سد سلیمان تنگه، فریم شهر، روستای علی آباد ، روستای خرم آباد ، رودخانه شیرین رود

۲- سوادکوه، جاده جنب پمپ بنزین شهر پل سفید(جاده دودانگه) ، سد فریم صحرا، فریم شهر، روستای علی آباد، روستای خرم آباد، رودخانه شیرین رود

پر آب ترین رودخانه بخش دودانگه شیرین رود است که از دامنه شمالی رشته کوههای البرز سرچشمه می گیرد. این رودخانه پس از سیراب کردن شالیزارهای تعدادی از روستاهای دودانگه با پیمودن مسافتی به دریاچه سد سلیمان تنگه می ریزد.

آب رودخانه به دلیل اینکه از دل جنگل های به هم تنیده راش ، انجیلی و ممرز عبور می کند و نور آفتاب به آن نمی تابد بسیار سرد می باشد. مناسب ترین ماههای سال برای شنا در این رودخانه تیر و مرداد می باشد.

در یک کیلومتری منطقه توریستی آبشار های کوچکی قرار دارد ولی آبشارهای اصلی که از دل کوه بیرون می زنند و سرچشمه اصلی رود را تشکیل می دهند در منطقه اوبن واقع شده اند که فاصله زیادی با مجتمع تفریحی دارند.

اگر از من می شنوید ، حتما سری  به شیرین رود بزنید ، پشیمان نمی شوید.

با کلیک روی لینک زیر به کانال تلگرامی بنافت بپیوندید

benaft11@

زرشک

محل رویش زرشک در بنافت

زرشک در قسمت غربی روستای سودکلا ، شمال روستاهای ولیک بن و وزملا به صورت درختچه های کوچک و بزرگ می روید.

همچنین این گیاه در منطقه بندبن و دامنه کوههای زرجو، کیجا قلعه و نرو می روید که نسبت به زرشک پایین دست از کیفیت بهتری برخوردار است.

فواید زرشک :

1- پوست ساقه و ریشه زرشک مقوی ،صفرابر و مسهل است و  برای تصفیه خون مفید است.

2- ریشه زرشک ادرارآور است.

3- در درمان حصبه ، تب های عفونی ، خونریزیهای قاعدگی ، تب های صفراوی، نقرس ، رماتیسم ، یبوست ، قولنج کبدی و کلیوی ، یرقان ، سوء هاضمه و بی اشتهایی می توان از پوست ساقه و ریشه زرشک استفاده کرد.

4- در درمان بواسیر، واریس و ورم طحال ناشی از بیماری مالاریا می توان از پوست ساقه زرشک استفاده کرد.

5- دم کرده برگ زرشک محلول مناسبی برای شستشوی دهان در مواقع زخم شدن می باشد و باعث محکم شدن لثه و دندان می شود.

6- میوه زرشک تقویت کننده قلب و کبد است و بواسیر خونی را درمان می کند.

طرزاستفاده از زرشک :

الف) جوشانده زرشک : مقدار 10 الی 20 گرم پوست ساقه یا ریشه یا میوه زرشک را در یک لیتر آب ریخته و آن را جوش بیاورید. سپس آن را از روی اجاق برداشته و بعد  از 10 دقیقه جوشانده را صاف کرده و با شکر یا عسل شیرین کنید و میل کنید.

ب) دم کرده زرشک : مقدار 40 گرم دانه زرشک را در یک لیتر آب جوش ریخته ، بعد از 10 دقیقه آن را با شکر یا عسل مخلوط کرده سپس میل فرمایید.

مادرمه

اولین روز هر ماه تبری ره مازرونی ها و اهالی دهستون بنافت مادرمه گوتنه . در این روز اهالی بنافت اَتا نفر آدمی که خش قدم بیبو جه خواستنه تا وه زودتر از همه وشون خنه دله وارد بوه . اهالی بنافت شگین داشتنه تا قبل از بموهن وه هیچکس خنه دله نونا بهه و وشون مادرمه ره بشکنده .

قدیم ترها ، گت پیرون و گت مارون به این رسم و رسوم خله اعتقاد داشتنه همین خاطر اتا چو ره به صورت کج یا ارب چارچوب در تن اشتنه تا مهمون ها ره متوجه هاکنن که اتا آدم خش قدم منتظر هستنه . بعد از بشکندین مادرمه توسط اتا خش په یا خش قدم صاب خنه خاطر جمع بییه . بعد از اون در و همسایه و فامیلا بتونسته خنه دله وارد بون .خش په خور گوتنه چون ونه لینگ خله سوک هسته باعث خِر و برکت اون خنواده وونه.

اگه کس دیگه یا آدمی که وره قبول نداشتبون وشون مادرمه ره بشکندی بیبوشه و وشون خنواده وسته اتفاق بدی دکت بو گوتنه فلانی لینگ خله سنگین هسته. اگه وه مادرمه ره نشکندی بو این اتفاق نکته.

 مازرونی ها عید روز مادرمه وسته ویشتر ارزش قائل بینه . همین وسته اتا از افراد خنو اده یا فامیل یا همسایه ره به عنوان خش په انتخاب کردنه . وقته سال تحویل بیبو خش په که پشت در دیه  به همراه اِ قرآن و سبزه خنه دله امو . سبزه و قرآن ره سفره عید سر اشته و شه عیدی ره از گت خنواده گیته . گت خنواده همسته دعا کرده تا سال خوب و پر برکتی دارن.

صنایع دستی چوبی

صنایع دستی چوبی (خانگی)

به دلیل در دسترس بودن جنگل در گذشته اهالی بنافت از چوب استفاده های متعددی می کردند و نیازهای خودشان را ازطریق صنعت چوب برآورده می کردند و با آن وسایل متعدد و گوناگونی درست می کردند از جمله این وسایل می توان به موارد زیراشاره کرد.

قاشق چوبی (کچه) ، ملاقه چوبی (کترا) ، لگن چوبی بزرگ(لاک) ، لگن چوبی کوچک (لاک چه) ، پارچ چوبی بزرگ (جوله) ، پارچ چوبی کوچک(تاکل ) ، کاسه چوبی دسته دار (کلز ) ، تلم ، ترازو (قپون ) ، حوضچه چوبی (نو) ، شانه ی سر،وردنه (نون کر)، تخته نان (نون ساز) و ... برای درست کردن هر کدام از این وسایل از چوب درختان متعددی استفاده می کردند و برای این کار دلایل خاصی داشته اند. برای درست کردن کترا و کچه ازچوب شمشاد – لاک و لاک چه از چوب توسکا و افرا – جوله ،تاکل و کلزازچوب ملچ ونمدار– تلم از چوب راش استفاده می کردند.

ساخت صنایع دستی چوبی

تبر (تور) ، اره (هره) ، انواع سوهان ، جوله تاش ، تیشه راست ، تیشه کج( ماتکل یا ول تاشه) ، تیغه (رگ) ، نقشه کش یا درفش ، قلم (اسکنه ) ، سیخ آهنی (میل سخ)

تلم

تنه درختانی مانند راش را از وسط به دو قسمت مساوی برش می دادند سپس داخل آن را به وسیله تبر و تیشه خالی می کردند. و به وسیله تیغه (رگ) صاف و صیقل می دادند و در بین دو نیمه پارچه ای قرار می دادند تا در هنگام کار (تلم زدن) دوغ از آن خارج نشود. بعد دو نیمه را به هم وصل می کردند و به وسیله شاخه های ترد و نازک درختان ریسمان (شل) درست می کردند و دور تلم را درفواصل متعدد محکم می بستند. داخل آن چوبی نازک که انتهای آن چهارپره داشت قرارمی دادند (پر) و درقسمت انتهایی تلم سوراخی ایجاد می کردند و به وسیله یک قطعه چوب (تلم کر) آن را می بستند.

نحوه ی کار با تلم

ماست را داخل تلم می ریختند و به وسیله چوب (پر) داخل آن با حرکات موزون و ضربات متعدد ماست را به دوغ تبدیل کرده و کره را از آن جدا می کردند. چوبی که در سوراخ انتهایی تلم بود را برداشته و دوغ را داخل کیسه می ریختند و آن را روی چوبی ( دو نپار) قرار می دادند روی کیسه تخته سنگ بزرگی قرار می دادند تا آب از آن خارج شود بعد از خارج شدن آب از کیسه دوغ چکیده را کشک می زدنند.

لاک (لگن چوبی)

به وسیله تبر و تیشه کنده ی درخت توسکا یا افرا را به شکل دایره درمی آوردند سپس به وسیله تیشه وسط آن را خالی یا گود می کردند. با تیغه (رگ) آن را صاف می کردند و با درفش یا نقشه کش قسمت بیرونی لاک را نقش های متنوع و گوناگونی می زدند. در خاتمه روی آن را روغن می مالیدند تا ترک نخورد سپس آن را مورد استفاده قرار می دادند.

ازآقای مراد حیدرزاده به خاطرارائه اطلاعات نهایت تشکر را دارم.

باورها

باور در لغت یعنی: سخن، یقین، اعتقاد

باورها به گذشته های دور تعلق دارند که به صورت آگاه یا ناخودآگاه به اندیشه و رفتار انسان ها فرمان می دادند.

اما در حال حاضر با توجه به تغییرات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و ماشینی شدن زندگی انسان ها اغلب آنها از کاربرد و استمرار باز مانده اند و بسیار کمرنگ شده اند.

نظر شما خواننده محترم در مورد باورها که بازمانده‌ی اسطوره ها، حماسه ها، سنت ها و ارزش ها و آداب گذشتگان ما هستند، چیست؟ لفطا در بخش نظرات این موضوع را به چالش بکشید.

جهت آگاهی به برخی از باورهای مردم با صفای مازندران که به مثابه ی قطره ای از دریا است اشارتی خواهم داشت.

ü        پشت سر مسافر، آب یا برنج می ریختند و باور داشتند که مسافرشان بزودی و سلامت باز می گردد.آب می ریختند تا زود برگردد. برنج می ریختند تا سیر باشد و در ناز و نعمت روزگار بگذراند.

ü        در منزلگاه های رمه ها، در حضور افراد خلافکار و ناپاک از دوش زدن (تلم زدن) خوداری می کردند و بر این باور بودند که این کار برکت را از بین می برد.

ü        در مورد نامگذاری سال نو بر این باور بودند که:

·          اگر سال روی مرغ نو شود، آن سال، سال خوردن و خوابیدن است.

·          اگر سال روی مار نو شود، آن سال، سال جنگ و جدال و فراوانی آب است.

·          اگر سال روی خوک نو شود، آن سال، سال فراوانی است.

·          اگر سال روی اسب نو شود آن سال، سال نیکو و خوبی است.

·         اگر سال روی خرگوش نو شود، آن سال، سال خوابیدن زیاد و صلح است.

·          اگر سال روی گاو نو شود، آن سال، سال جنگ و شاخ به شاخ است.

•  گالش ها و چوپانان از وزن کردن، تقسیم و جا به جا نمودن محصولات دامی، در انظار عمومی پرهیز می کردند و این کار را در خفا انجام می دادند و بر این باور بودند که چشم زخم می خورند و محصولاتشان کم می شود.
  

•   برگردن حیوانات خانگی برای دفع چشم زخم یک یا چند سنگ کبود (میر کا) می آویختند.
  

•   از نفرین و آه پیرزنها هراس داشتند و براین باور بودند که « پت پته نفرین » یعنی: نفرینی که از دل برآید و با آه و ناله توام باشد، کارگر می افتد.
  

•  هر گاه بچه ‌‌یی دچار سکسکه های مداوم می شد، برای این که این کار از یادش برود، نخ کوتاهی را با زبان خیس می کردند و آن را روی بینی بچه قرار می دادند تا سکسکه اش قطع شود.
  

•   براین باور بودند که بوسیدن پشت گردن بچه خوب نیست، زیرا در آینده، نازک نارنجی می شود و زود قهر می کند.

•  شب ها هنگام خواب جوراب را بر بالای سر، کنار متکا یا بالش قرار نمی دادند و بر این باور بودند که موجب دیدن خواب های بد می گردد.
  

•   باور داشتند: اگر کسی قورباغه ای را بکشد، در عروسی اش هوا بارانی می شود.
  

چکل

   چکل (کوه)

وقتی واژه چکل بر سر زبان ها جاری می گردد بلافاصله به یاد دیو سپید مازندران (دماوند) ، دیوار بزرگ مازندران (رشته کوه البرز) ،سنگ پرچیم ، کیجا قلعه و گوگلی دهستان بنافت می افتم.

هر وقت دلم گرفته به سوی همدم و مونسم چکل می شتابم و با او نجوا و درد دل می کنم. چون هیچ گاه اسرارم را در بوق و کرنا نمی دمد و به گوش نامحرمان نمی رساند.

چکل به من درس استقامت ، پایداری ، صبوری ، مهمان نوازی و ... داده و مرا با آغوش باز همانند مادری مهربان و بدون هیچگونه چشم داشتی پذیراست. وقتی از دامان چکل بالا می روم تمامی غم ها و مشکلات زندگی دنیوی از ذهنم پاک می شود و فقط و فقط به فکر صعود و رسیدن به منزلگه مقصود هستم. زمانی که به بلندترین نقطه چکل می رسم احساس وصف ناپذیری از خوشی و آرامش وجودم را فرا می گیرد و فکر می کنم به خدا نزدیک تر شده و به عظمت و بزرگی و قدرت ایزد منان بیشتر پی می برم.

شب های چکل واقعا دیدنی است در آرامش و سکوت کامل و به دور از هیاهو زندگی ماشینی با ستاره ها هم کلام می شوم و از بوی خوش گیاهان دارویی سرمست شده و دفتر شعرم را ورق می زنم و اشعارم را برایش دکلمه می کنم و اینگونه با خیالی راحت و آسوده شب را به صبح می رسانم.