حمام های قدیمی

اجزای اصلی حمام های قدیمی

رختکن، نشیمنگاه، سرویس بهداشتی، خزانه آب، کوره آتش

درب ورودی حمام های قدیمی از جنس چوب بود.در سمت راست و چپ درب، سکوهای کوچکی جهت نشستن قرار داشت. وقتی درب باز می شد وارد دالانی می شدند که به رخت کن وصل می شد. اطراف رخت کن دارای سکو بود.در بالای سکو طاقچه هایی(طاق) جهت قرار دادن لباس و در زیر سکو مکانی جهت قرار دادن کفش تعبیه شده بود. در وسط رخت کن حوضچه ی آب وجود داشت.

 بعد از رختکن(رخت وجون) دالان تاریکی بود که در سمت راست آن سرویس بهداشتی قرار داشت. بعد از دالان نیز نشمنگاه (تن شورون) بود و در کنار آن خزانه ی آب وجود داشت. راه ورود به خزانه از طریق پله هایی که در نشیمنگاه و داخل خزانه بود صورت می گرفت.

 جهت استحمام، آب را به وسیله ی ظرفی(حمبوم تاس) از خزانه به حوضچه هایی که داخل نشمینگاه بود می ریختند و از آن برای شستشوی بدن استفاده می کردند. بعد از اتمام کار جهت شستشوی نهایی وارد خزانه می شدند. آب حمام از نزدیکترین چشمه و ازطریق کانال های رو باز یا لوله های سفالی(گنگ) تامین می شد.

سیستم گرمایشی حمام های قدیمی

در کنار خزانه کوره قرار داشت که درب آن از بیرون باز می شد.در قسمت فوقانی کوره لوله چدنی مارپیچی شکلی (دز) قرار داشت که آب داخل آن به خزانه متصل می شد. در قسمت تحتانی کوره هیزم می ریختند. در اثر گرمای حاصل از سوختن هیزم آب داخل لوله مارپیچی گرم می شد و به داخل خزانه انتقال می یافت.

زیر رختکن و نشیمنگاه تونل های به هم پیوسته ای قرار داشت که به کوره آتش متصل می شدند تا از این طریق گرما به داخل حمام هدایت شود. در فصول گرم سال مانعی جلوی تونل قرار می دادند، تا گرمای زیاد باعث آزار مردم نشود. داخل تونل و دودکش حمام به دلیل دوده‌‌‌‌ی حاصل از سوختن هیزم هر چند وقت یکبار تمیز می شد.

مصالح به کار رفته در حمام های قدیمی

دیوارهای حمام از جنس سنگ بود.که بوسیله ملات ساروج درست می شد.(ساروج ترکیبی از تخم مرغ، موی بز و گل زرد بود ) و جهت نازک کاری از آهک استفاده می کردند.

حمام دارای سقفی گنبدی بود. نمای داخل آن را با آهک سفید کاری می کردند. در بالای رختکن، نشیمنگاه و خزانه ی آب گرم، گنبد شیشه ای کوچکی را جهت عبور نور به داخل حمام در نظر می گرفتند.کف حمام را با سنگ های صاف فرش می کردند.

چگونگی پرداخت مزد

به مسؤل حمام حموم چی می گفتند که ازطریق کدخدا یا بزرگان محل به مدت یک یا چند سال انتخاب می شد. مزد حموم چی را معمولا به صورت کالا (گندم، جو،برنج ...)پرداخت می کردند.زمانی که پول رواج بیشتری پیدا کرده بود دستمزد حمام چی به صورت روزانه(روز مزد)یا سالانه (مخته) در دو یا سه قسط پرداخت می شد. چنانچه شخصی چند بار(بن هفته) در طول هفته به حمام میرفت می بایستی مزد آن را جداگانه  می پرداخت.

حمام قدیمی روستای کندلوس

با کلیک روی لینک زیر به کانال تلگرامی بنافت بپیوندید

benaft11@