اَمشو یلدا هسته باریم، بَخندیم
کینه و دِشمنی ره دور بَشندیم
فقط از خِشی و دلخِشی باریم
غم و اندوه ره پِشت خِنه دَوندیم
شعر : علیخانی ۹۶/۹/۳۰
ترجمه
امشب شب یلداست، حرف‌های خوب بزنیم و بخندیم
کینه و دشمنی را دور بریزیم
فقط از خوشی و خاطرات خوش صحبت کنیم
غم و اندوه را پشت خانه‌هامون ببندیم و نگذاریم وارد خانه شوند
benaft.blog.ir @benaft11
کال چرم (kaal charm)
چارق – پای پوش چرمی که از رو آن را با بندی می بندند و جنس آن از پوست گاو می باشد.
روش درست کردن کال چرم
روی پوست تازه گاو نمک بپاشید سپس آن را زیر نور آفتاب خشک کنید و در ابعاد مورد نیاز برش دهید. چرم برش داده را با آب خیس کنید و به وسیله چاقو اطراف آن را سوراخ کنید. بند کفش را از چرم درست کنید و از داخل سوراخ‌های ایجاد شده‌ی اطراف چرم رد کنید سپس آن را بپوشید.
در گذشته پا را به وسیله یک پارچه پشمی (شره) از پنجه تا ساق می بستند سپس کال چرم را می پوشیدند.
در بعضی از مناطق پشم گوسفند را به وسیله ابزاری (کتلوم) به نخ تبدیل می کردند و به عنوان بند کال چرم استفاده می کردند.
« چِکل وِسته »
سبزِ مِکنا جه بَیتی شه رو ره
زردِ لِچک جه بَیتی شه ابرو ره
اِسپه چارقدِّ هاکِردی پَندونی
ته ناز جِلا هِدا مه چِشِ سو ره
شعر : دوستعلی علی خانی / آذر نود و شش
ترجمه
« برای کوه ، در وصف کوه »
با روسری سبز صورتت را پوشاندی
با روسری زرد ابروانت را پوشاندی
با روسری سفید سر و گردنت را پوشاندی
ناز و عشوه‌ی تو به چشمانم روشنایی بخشید
پندونی: شکلی از بستن روسری
در قدیم زنان مازندرانی با روسری بزرگی سر و گردن و قسمتی از بالا تنه را می پوشاندند که به این نوع پوشش یا بستن روسری پندونی می گفتند.
شعر : علیخانی آذر نود و شش
یِلاقِ خِنه‌ها بَینه ویلایی
یِلاقِ ماشینا بَینه فِراری
زمین دارِ دیروز بَیّه سَمِندار
یِلاقیِ اَمروز بَیّه سرایدار
شعر : دوستعلی علی خانی / آذر نود و شش
ترجمه
خانه‌های ییلاق ویلایی شدند
در ییلاق ماشین‌های فِراری تردد می کنند(فراری، نوعی ماشین میلیاردی)
ییلاقی یا زمین‌دار دیروزی، با پول فروش زمین، ماشین سمند خرید
ییلاقی امروزی، به دلیل بیکاری سرایدار خانه‌های ویلایی سرمایه داران شد
شعر : علیخانی آذر نود و شش
لَمپا ره تِسته سو کِمبه دَگردی
تَشی سِمبار ره او کِمبه دَگردی
سِرخ گل ره سِرپیش تِسته کارمبه
سِره خِنه ره نو کِمبه دَگردی
شعر: علی خانی / آذر نود و شش
ترجمه
چراغ گردسوز را برایت روشن می کنم تا تو برگردی
داخل سماور ذغالی آب می‌ریزم و روشنش می کنم تا تو برگردی
داخل حیاط، گل سرخ را برایت می کارم و به تو هدیه می‌دهم
به سر و وضع خانه‌ام رسیدگی و تمیزش می‌کنم تا تو بگردی
شعر: دوستعلی علیخانی آذر نود و شش
روی تصویر کلیک کن تا واضح ببینی
ملاره ماه هوا وا زنده وارش
همه جا زرد و سرخ سردی و سوزش
مرس و ممرز سردی جه زنّه نالش
پیرِ دار لخت بَیّه وه کنده خونش
شعر : علی خانی آذر نود و شش
ترجمه
ملاره ماه هوا باد و باران می زند
همه جا زرد وسرخ، همراه با سرما و سوزش است
درخت راش و ممرز بخاطر سرما ناله می کنند
درخت پیر برگهایش ریخت و از سرما می لرزد
( ملاره ماه= یکی از ماههای تبری)
شعر : دوستعلی علی خانی
نهم آذر نود و شش
به یاد زلزله‌زدگان استان کرمانشاه که این روزها
با سرما دست و پنجه نرم می کنند.
کَلّه وِسِن
اون قدیما که پچوک بیمی مارون برای اینکه اما ره از کاری منع هاکنن به هر طریقی و با موجودات افسانه ای اما ره ترس دانه ،مطمئنا"اولین موجودی که به ذهن شما رسنه "کلّه وسن"هسته
کلّه وسن چچی هسته؟
کلّه وسن موجودی بیه بوم سر دئییه و وقتی وچون خواستنه بورن بوم دلیکی هاکنن وشون کلّه ر کندی یه اما هم واقعا"ترسیمی و بوم سر نشیمی، اتّآ کمه که گتّر بئیمی و چند بار بوردمی بوم دیگه امه وسّه عادی بئی یه و بدیمی اصلا"خَوِری از" کلّه وسن"نییه.
یک سر دِ گوش
حتما سوال کنّی همه موجودات اتّا سر و دِ تا گوش دارنّه، اما قضیه این حیوون افسانه ای فرق کرده. نقل کردنه ونه گوش اینقدر گت بیه خواسته بخسه اتا گوش ره شه پلی مال (زیر انداز) کرده و اتا گوش دیگه ره شه سر کشیه (دوآج) اگه وچون بورد بون بوم سر ، یک سر ده گوش وشون ره خرده.
پوست ها کرده پلنگ
حتما تعجب کنی وه دیگه چچی هسته . اما اتّا کمه که گت تر بئیمی و بقول قدیمی راه شو و مله مله شو بئیمی ، مله که شیمی، مارون برای اینکه اماره وادار هاکنن قبل از تاریکی بئیم سره، گوتنه فلون جا (مشتی شرآقا دایی) سره پشت پوست هاکرده پلنگ دره و شما ره خرنه. اما هم چون پچوک بیمی و انده فکر نکردمی پلنگ ره پوست هاکنن مییرنه و زنده نموندنه ولی با این همه حرفها ترسیمی و همیشه قبل از تاریک بئیین هوا امومی سره.
آخی واخی
اون قدیما که پیر و مار باغ دله کورگندم (ذرت) کردنه اما شیمی کورگندم ره چیمی و کورگندم بئو (پفیلا) درست کردمی، مار برای اینکه اما دیگه این کار ره نکنیم گوته باغ دله (آخی واخی) دره شما ره خرنه. وقتی گوتمی وه چچی هسته؟ گوتنه حیوونی هسته که ونه وچون ره آدم بکوشته همینجور که آخ و واخ کنده و دِ دستی شه دیم ره چنگلی زنده برای اینکه از آدما انتقام بئیره شونه کورگندم جار دله جا خرنه و آدم ره خرنه.
اتفاقا یک بار بوردمه کورگندم بچینم بدیمی یک موجودی سیاه پوش دِ دستی شه دیم ره چنگلی زنده و آخ و واخ کنده، فرار هاکردمه و دیگه اون باغ وری نشیمه (بعدا مار تعریف هاکرده یک نفر ره بائوته اتا چادر سیو سر هائیره اماره ترس هاده)
اسا وچون اتا بامشی کته، بز کته و حتی چیندکا جه ترسنّه. مره یاد نشونه چند سال پیش مه برارزا که وچه بیه خله شیطونی کرده و هی کاتی سر جه شییه بوم، هرچی وره گوتمی وچه کفنی ته دست و لینگ اشکنه قبول نکرده تا اینکه من باتمه دتر بوم سر ((کله وسن)) دره و وقتی داستان ره ونه وسته تعریف هاکردمه، اون شو تا صواحی همینجوری پشه (هذیون) گوته و بوم ره نشون دائه گوته :کله وسن داره میاد... تا د سه ماه نصف شو خو دله راست بیه و در و پنجره ره نشون دائه گوته کله وسن داره میاد...
تا اینکه بعد از مدتی بوردمی مله، من باتمه دتر خوانی اتا جا با هم بوریم؟ وره کشه هائیتمه بوردمی بوم سر، باتمه بوین دتر این هم بوم بدی هیچی دنیه؟فقط خواستمه تره ترس هادم بوم نشوئی و کاتی سر جه نکفی
نویسنده علی برزگر ولیکچالی
