نو بِهار مِوارک ای گِلِ خِش بو
ته خِنه‌ی چراغ هَمِش بوشه سو
الهی تَندِرست ته دل بوشه خِش
بَرِسی شه آرزو این سال نو
برگردان فارسی
ای گل خوشبو نو بهار مبارک
چراغ خانه‌ات همیشه روشن باشد
الهی تندرست و دلت خوش باشد
و در این سال جدید به آرزوهایت برسی
شعر: دوستعلی علیخانی
بِهار بِمو همه جا بهییه نو
لتکا ره دَپیته ونوشه‌ی بو
بورِم صحرا بَچینم مِن وَنوشه
وِره هَدیه هادِم مِن شه گِلِ رو
برگردان فارسی
فصل بهار آمده همه جا نو شده
بوی بنفشه باغ و باغچه را فرا گرفت
به صحرا بروم و بنفشه بِچینم
تا آن را به یارم هدیه بدهم
شعر: دوستعلی علیخانی / اسفند نود و شش
عیدی مَردِم سِره بوردمی وِشونِ زندگی ره پِش پِشو نَزنیم و اِراد نَیریم.
قراره با بوردِن هئی سره، صمیمیت ویشتر بَووشه
با قال معروف در پی وصل دَووشیم نا در پی فصل.
با کلیک روی لینک زیر به کانال تلگرامی بنافت بپیوندید
دیروز گوتی ته سر دَنیبو ته تَن !
بوی پول بِمو کَشِنی مه پیرَن ؟
برگردان فارسی
دیروز خبری از من نمی‌گرفتی و می‌گفتی سرت به تنت نباشد
حالا که وضعم خوب شده پیراهنم را می‌کشی و از من کمک می‌خواهی
شعر: دوستعلی علیخانی
اسفند نود و شش
🔥 چارشنبه سوری سال ۱۳۵۲ دادکلای مَله واقع در دهستون بنافت
🌿 تا اونجه که مِره یاد اِنه و گت‌ترها جه بَپِرسیمه در بنافتِ رَج آخرین چارشنبه‌ی هر سال به نیت شه مِردِگون تِرشی آش پَتنه که گَزینه اَتّا از سوزی‌های اصلی این آش بییه.
💥 چیزی به نوم چارشنبه سوری به شکل فعلی وِجود نِداشته. تا اینکه در دهه ۱۳۴۰ با بموهِن سپاه دانش به روستاها و واز بَیّنِ مدرسه مراسم چارشنبه سوری از راه کتاب فارسی اون گِدر به مَردم معرفی بَیّه.
🌼 آخرای سال ۱۳۵۲ اون ماقع مِن کلاس سه دیمه آقا معلم زمونی که درس چارشنبه سوری ره درس هِدا، باته فردا نماشون همه‌ی دانش‌آموزا با اَتّا چو هیمه، مدرسه‌ی سِرپیش جَم بَووشین خوامبی بوریم تپه سر این مراسم ره به صورت عملی اجرا هاکنیم.
دِ ساعت کار داشته به نماشون آخِرین چارشنبه‌ی همون سال، تِمومِ دانش آموزا از کیجا بَهیر تا ریکا با اتّا چو هیمه مدرسه سِرپیش جَم بیمی.
💃 آقا معلم اِما ره دِتا صف هاکرده فرمون حرکت به سمتِ هَلوم سر ره هِدا. وَقته چشمه‌ی پیراَغوز پهلی بَرِسیمی باته اِست هاکِنین خوامبه شما ره اتّا چی یاد بَدِم. اِما خَله کنجکاو بَیمی که آقا معلم خوانه چیکار هاکِنه. بَدیمه شه کیف دله جه مسواک ره در بیارده و مسواک بزوهن ره که درسش در کتاب علوم دله دَیّه به صورتِ عملی اِما ره یاد بدائه.
🌻 ( اون ماقع چشمه‌ی پیراَغوز اَتّا از چشمه‌های پِر اوی دادکلا بییه، که اَتّا منبع سیمانی با سه تا شِرِ او داشته. مَردِم شه چایی‌او ره اونجه گیشتنه و رَخت و ظرف ره اونجه شِستنه. الان این چشمه متاسفانه بی سر پوست بَیّه)
🌸 دِواره دِتا صفِ منظم و مرتب درست هاکِردمی و لَمه شورونِ دَره ره یور بوردمی.
(اون ماقع لمه شورون دره خَله او داشته اَمه مارون مخصوصا عیدی پیشی سِره‌ی لا ، لَمه، گلیج و ... ره اونجه شِستنه)
😁 وقته لمه شورون دَره جه فاصله بَیتمی شه راه ره شال کِلی تَپه وَری که دقیقا دادکلای مله‌ی روبرو هسته کج هاکردمی. ماقِعی که تَپه‌سر برسیمی هیمه‌ها ره رو هم قرار هِدامی و چَن تا کوپه تَش دِرِست هاکردمی و تموم دانش آموزا دسته جَمی شعر خوندستمی و چکّه زومی و با احتیاط و پِشتِ سر هم تَشِ سر‌جه پِرِّستِمی.
😀اون نماشونِ خاطرات هَنتا مه ذهن دِله دَره هیچوقت مه یاد نشونه. مه ره یاد که به خاطر نظم و انضباطی که اونجه حاکم بییه هیچکی وِسته اتفاقی نَکته و همه صحیح و سالم با خشحالی بوردمی شه خِنه وَری.
⚠ اَمّا افسوس و هزار افسوس که اون فرهنگ زیبا تبدیل بَیّه به بِلا و بَلیه. اِسا به جای اون کارای خوبِش و خجیر؛ ترقه، فشفشه، نارنجک و مَردِم ماشین تَش بزوهن و هر سال هزار تا دست قطع، لینگ بَوری، چِش یک دال، گوش قول و تن و په زخم و جِرود بَیّن یک نوع گرفتاری و دردسر مَردِم وِسته بَیّه، که متاسفانه مردم دِنیا اِماره دست اینگِنّه و مسخره کِنّه.
🌷بِهیم دواره همون سنت خوبِش و خارکی که داشتمی ره زنده هاکنیم. دست از این کارا که در شان یک ایرانی دنییه بَکِشیم و ناراتی و عزا ره شه خنواده‌ها وسته عیدی پیشی نَوریم.
شِمه کِچیک بِرار: دوستعلی علیخانی
برای جنگل بولا که این روزها دچار حریق و آتش سوزی شد.
بولا ره تَش هایته ازدار بَسوته
سِرخِ دار و مرس و نمدار بَسوته
بولای تن و په جِزریک بَهییه
گالش کوئه، وِنه دلدار بَسوته
برگردان فارسی
جنگل بولا را آتش گرفت و درخت آزاد سوخت
درختان سرخدار، راش و نمدار هم سوختند
پیکر جنگل بولا دچار سوختگی شدید شد
گالش کجاست که دلدارش در آتش سوخت
شعر: دوستعلی علیخانی/ اسفند نود و شش
تقدیم به اونایی که وِشونِ جانِ مار آسمونی بَیّه
نِنا پَر بَزو بَیّه آسِمونی
همه جا وه مِسته بِشته نِشونی
ته گِلِ رو هَمِش اِنه مه نَظر
چه مِره دست بَیتی بوهِردی سَفر
برگردان فارسی
مادرم پرواز کرد و به آسمان رفت
همه جا نشانه‌ای از خودش برایم بجا گذاشت
همیشه به یادصورت گل و نازنینت هستم
چرا از من جدا شدی و به سفر ابدی رفتی
شعر: دوستعلی علیخانی / اسفند نود و شش
🌻🌻🌻🌻🌻🌻🌻🌻🌻🌻🌻
مه دِل نِنای روسته تنگ بَهیته
وِنه کَشه‌ی خوسته تنگ بَهیته
خَله سخته زنده جِدایی دَیِّن
وِنه حوسنیِ شوسته تنگ بَهیته
برگردان فارسی
دلم برای صورت نازنین مادرم تنگ شده است
دلم برای خوابیدن در بغل مادرم تنگ شده است
خیلی سخت است زنده باشی امّا جدا زندگی کنی
دلم برای قصه‌ی شبانه‌ی مادرم تنگ شده است
شعر: دوستعلی علیخانی
بِتاختِمه یک عمر، آخِر بِپاتْمه
بَسوتِمه یک عمر، باز هِم بِساتْمه
برگردان فارسی
یک عمر دویدم، آخرش از هم پاشیدم
یک عمر سوختم، ولی تا آخر عمرم ساختم
شعر: دوستعلی علیخانی /اسفند نود و شش
چشم و هم چشمی یا با قال اِما تَسُبی این روزا دامِنِ خَله از خانواده‌ها ره بَهیته. این کار باعث وونه آدم به سمت تجمل گرایی بوره و خرج و دخل زندگی با هم نخونده. بخاطر همین زن و مرد با هم اختلاف پیدا کِنّه بعد از مدتی آرامش سِره جه پَر گرنه و جنگ و مرافه وِنه جا ره گرنه. خلاصه‌ی کِلام اینکه آخر سَر کار به جدایی و طلاق کَشِنه.
این موضوع ره بَهونه قرار هِدامه چَن تا بیت شعر باته، وَلکه تَسُبی یا چشم و هم چشمی ره کنار بِهِلیم.
بِمو عَیدی بِبا ره بَیته غِصّه
وِنه جیف دَنییه ده شاهی سِکّه
بِبا وام بَهیته با چنگ و دندون
خرج بَیّه تَسُبیِ زن و وَچون
ریکا ببا جه خوانه کُتِ مارک دار
کیجا خوانه چرمی چکمه‌ی کاپ دار
زِنا گونه مه فِنی هاکون عَمِل
رینوپلاست هاکِرده دِدا غَزِل
تَسُبی ره بِهین بِهِلین کنار
بِبای چِک پاس نَیّه بِمو اِخطار
چه فایده جیفِ خالی پُزِ عالی
قرضِ خوا رحم نَکنده کهنه قالی
دوستعلی علیخانی /اسفند نود و شش
معنی بعضی از کلمات مازندرانی در نوشته فوق
تسبی / چشم و هم چشمی
بهیته / گرفت
دنییه / نیست
وچون/ بچه‌ها
بهین / بیایید
بهلین کنار / کنار بگذارید
سره / خانه
مرافه / جنگ و دعوا
ولکه / بلکه
ده شاهی / شاهی واحد شمارش پول در گذشته بود
کاپ دار / پاشنه بلند
فنی / بینی
رینوپلاست / جراحی زیبایی بینی
ددا / خواهر
غزل / نام زن
جیف / جیب
قرض‌خوا / طلبکار
دَهی روز اِشکِندِمبی رَفِقِ دل
بَمرده روز قَوِر سر وَرِمبی گِل
برگردان فارسی
زمانی که زنده هستیم دل دوستمان را می‌‌شکنیم
زمانی که دوستمان مُرد سر مزارش دسته‌ی گل می‌بریم
شعر: دوستعلی علیخانی
روز ۲۱ فوریه ره یونسکو روز جهانی زبون مادری اسم بِشته. این روز ره به تموم اقوام دنیا مخصوصا به مازورنی هایی که در هر کجه ی این دنیا درنه تبریک گومبه.
چن کلمه گپ در مورد زوون مازرونی دارمه شمه خِلمت عرض کمبه.
اتا از کارهای مهم امه زندگی ونا زنده داشتن زوون شیرین مازرونی و فرهنگ بومی و محلی بوشه.هر کسی که دستش بر انه نونا کتاهی هاکنه.چه اشکالی دارنه اما شه وچه جه مازرونی گب بزنیم . ازه گونه اگه این کار ره هاکنیم امه وچون وقت خوانه فارسی گب بزنن با لهجه گب زنه دیگرون وشونه مسخره کنّه.به نظر من این یک فکر درستی نییه، تا که خوامبی شه اصالت ره پنهون هاکنیم. اگه ازخورد بگی شه وچه جه فقط فارسی گپ بزنیم باز هم اون ته لهجه نمایون هسته شاید اما متوجه نویم اما دیگرون بهتر تشخیص دِنّه.پس بهتره اما هم فارسی ره به قول گت گته پاس بداریم و در کنار وه زبون شیرین مازرونی ره حفظ هاکنیم و شه وچون و وچه زاکون ره یاد بدیم.
پیر باته مثال های مازرونی (ضرب المثل ها)، توری( شعر)، این تا چه چیه (چیستان ها)، حوسنی(قصه ) و ... مشت از پیغوم های اخلاقی هستنه، اینها مفت بدست نمونه. خله ها خون دل بخردنه تا اینها ره وجود بیاردنه.امه وظیفه اینه که جا خالی ندیم اینها ره به دیگرون برسندیم اگه این کار ره نکمبی لااقل دیگرونی که این کار ره کنه وشونه مسخره نکنیم.
این سالها خله‌ها دَرِنّه تلاش کِنّه تا زوون مازرونی حفظ بووشه. من چن تای اسم ره ورمبه:
🌻 صدا و سیمای مازرون با بساتن فیلم، مسابقه‌های بومی و محلی مثل کاکرون، بورده کا ... و مسابقه دل گپ ( اشعار تبری) و ...
🌻 وبلاگ نویس‌ها هم در زنده داشتن این زبون خَلِه کومک هاکردنه مخصوصا با قرار هدائن شعرهای مازرونی ، مَثِل های مازرونی ، این تا چه چییه ( چیستان) و ... شه وبلاگ دله.
🌻 درست هاکردن لغت نامه‌ی مازرونی در فضای مجازی وه هم خله گت کار هسته باعث بییه معنی خله از کلمه‌ها را مردم از اینجه یاد بیرن.
🌻 این روزا هم با وِجود کانال‌ها، همه‌ی مَردِم با برسندین اطلاعات جور و وا جور در باره فرهنگ بومی و محلی در زنده داشتن این زوون درنّه تلاش کنه.
با وجود این همه تلاش و زحمت کلمه های جدیدی به فرهنگ لغات مازرونی اضافه نییه. پس انتظار این هسته که کارشناسان و اونایی که تحصیلات دانشگاهی دارنّه در فکر کلمات جایگزین دووشن اَگه این کار صورت نیره این زبون مثل خله از زوون‌های دیگه خدای نکرده میرنه.
« دومبه خله از کلمات نتونستمه به زبون شیرین مازرونی ادا هاکنم،بخشنّی »
شمه خنابدون
نویسنده : دوستعلی علیخانی
